Utrzymanie sieci przesyłowej

Nasza infrastruktura sieciowa obejmuje również podmorską linię kablową o napięciu 450 kV i długości 127 km. Długość całej linii łączącej Polskę ze Szwecją wynosi 254 km.

Stan sieci przesyłowej potwierdza wysoki zbiorczy wskaźnik dyspozycyjności urządzeń przesyłowych ( DYSU ), który w 2019 r. osiągnął poziom 99,77 proc. przy wartości referencyjnej 99,5.

Utrzymanie majątku sieciowego wymaga pełnienia stałego nadzoru nad pracą i stanem technicznym poszczególnych elementów sieci przesyłowej. Do tego zadania w strukturach Departamentu Eksploatacji w 2006 r. zostały powołane służby nadzoru eksploatacji: Centrum Nadzoru (CN) w Konstancinie-Jeziornie oraz pięć Regionalnych Centrów Nadzoru (RCN): w Warszawie, Radomiu, Katowicach, Poznaniu i Bydgoszczy. Regionalne Centra Nadzoru funkcjonalnie podlegają Centrum Nadzoru i odpowiadają za wyznaczony obszar majątku sieciowego PSE.

Główne zadania służb nadzoru eksploatacji to:

• Sprawowanie bieżącego nadzoru nad pracą i stanem technicznym elementów majątku sieciowego będącego własnością PSE (pełnionego w trybie 24/7);
• Zapewnienie ciągłej sterowalności i obserwowalności obiektów, urządzeń i systemów;
• Zapewnienie dyspozycyjności i bezpieczeństwa pracy urządzeń;
• Nadzór nad realizowanymi pracami;
• Realizacja czynności łączeniowych i sterowniczych zgodnie z przyjętym operatywnym podziałem kompetencji pomiędzy służbami dyspozytorskimi KDM/ODM a służbami nadzoru eksploatacji CN/RCN;
• Koordynacja przez Regionalne Centra Nadzoru poleceń na pracę na stacjach i liniach poprzez pełnienie funkcji koordynującego w myśl przepisów Instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych;
• Planowanie i optymalizacja realizowanych prac eksploatacyjnych oraz inwestycyjnych na majątku sieciowym PSE SA;
• Współpraca z jednostkami Operatorów Systemów Dystrybucyjnych, wytwórców i wykonawców.

Służby nadzoru eksploatacji CN/RCN odgrywają kluczową rolę w przypadku wystąpienia zakłóceń lub awarii na elementach majątku sieci przesyłowej, podczas których na podstawie m.in. sygnalizacji w systemach SCADA lub zgłoszeń od innych podmiotów inicjowane są działania i aktywowane procesy likwidacji zakłóceń. Służby na bieżąco monitorują stan urządzeń sieci przesyłowej, definiując czasowe lub ilościowe ograniczenia w ich pracy, wpływające na warunki prowadzenia ruchu.

Spośród działań podejmowanych przez służby CN/RCN w sytuacji wystąpienia awarii można wymienić:

• analizę przyczyn, miejsca powstania oraz rozmiarów zakłócenia,
• organizację zabezpieczenia miejsca zdarzenia,
• podejmowanie decyzji o sposobie likwidacji zakłócenia,
• dysponowanie dostępnymi zasobami Zespołów Eksploatacyjnych (ZES) oraz Inżynierów Specjalistów (I-SPEC) w celu organizacji likwidacji zakłócenia,
• nadzorowanie i koordynację prac związanych z likwidacją zakłócenia.

W przypadku wystąpienia rozległej awarii międzyobszarowej (pomiędzy obszarami odpowiedzialności właściwych terytorialnie RCN) poszczególne RCN-y współpracują między sobą. W takim przypadku Centrum Nadzoru koordynuje wszystkie działania służb eksploatacyjnych PSE z różnych obszarów oraz podwykonawców działających na zlecenie PSE.

W trosce o zachowanie ciągłości działania, służby nadzoru eksploatacji CN/RCN przygotowane są na ewentualność wystąpienia sytuacji kryzysowej wymuszającej opuszczenie podstawowego miejsca pracy, bez utraty możliwości wypełniania podstawowych zadań, a przede wszystkim – prowadzenia nieprzerwanego nadzoru nad pracą i stanem technicznym elementów majątku sieciowego. W 2018 r. został zakończony proces uruchomienia rezerwowych lokalizacji CN/RCN. Od 1 stycznia 2019 r. ośrodki te stanowią pełną redundancję funkcjonalną dla ośrodków podstawowych, dzięki czemu w znaczący sposób poprawiają ciągłość działania służb nadzoru eksploatacji CN/RCN.

W procesie utrzymania majątku sieciowego służby nadzoru eksploatacji CN/RCN wspomagane są przez Zespoły Eksploatacyjne (ZES) oraz Inżynierów Specjalistów (I-SPEC), którzy dysponują wiedzą i umiejętnościami umożliwiającymi działania bezpośrednio przy urządzeniach. W skali kraju w strukturach PSE utworzonych jest 28 Zespołów Eksploatacyjnych. Pracownicy ZES swoją pracą zapewniają bezpieczeństwo realizacji czynności ruchowych oraz diagnostycznych i konserwacyjnych. Kompetencje oraz specjalistyczne umiejętności pracowników ZES utrzymywane są na wysokim poziomie dzięki systematycznym szkoleniom technologicznym. Z kolei dzięki uruchomionemu Programowi rozwoju służb eksploatacyjnych szkolenia mają charakter kompleksowy i systematyczny.

Spośród 107 stacji elektroenergetycznych wchodzących w stan majątku PSE aż 73 są sterowane i nadzorowane zdalnie, co pozwala wykonywać operacje łączeniowe z ośrodków nadrzędnych KDM/ODM/CN/RCN i tym samym usprawnia pracę KSE. Pozostałe stacje są sukcesywnie, poprzez modernizacje, dostosowywane do standardu stacji zdalnie sterowanych i nadzorowanych. W tych stacjach, w których funkcja zdalnego sterowania i nadzoru jest ograniczona z poziomu ośrodków nadrzędnych, wszystkie czynności ruchowe są realizowane przez obsługę stacji lub ZES.

Wymienione działania służb eksploatacji pozwalają na utrzymanie sieci przesyłowej w należytym, zdolnym do eksploatacji stanie, co pozwala służbom dyspozytorskim wypełniać obowiązki związane z prowadzeniem ruchu sieciowego.

Istnieje wiele czynników zewnętrznych i środowiskowych stwarzających realne zagrożenie dla pracy linii przesyłowych NN, lecz w ostatnich latach namnażającym problemem stały się różnego rodzaju agrowłókniny stosowane w rolnictwie/sadownictwie. Na skutek nieprawidłowego zamocowania do gruntu oraz pod wpływem podmuchów wiatru, agrowłóknina przekształca się w swobodnie przemieszczający się w powietrzu latawiec, który – natrafiając na przeszkodę w postaci elementów linii elektroenergetycznej – owija się skutecznie na konstrukcjach słupów, izolatorach, przewodach roboczych lub przewodach odgromowych. Odcinki latającej agrowłókniny są niejednokrotnie na tyle długie, że zaczepiają się jednocześnie na przewodach roboczych wszystkich faz, dotykając jednocześnie ziemi. Stwarza to oczywiste zagrożenie dla pracy linii przesyłowej, ale także dla osób postronnych. Stwierdzenie takiego zagrożenia każdorazowo wiąże się z koniecznością zabezpieczenia miejsca zdarzenia przez odpowiednie służby oraz awaryjnym wyłączeniem linii (często „niewyłączalnych” z punktu widzenia pracy systemu) celem usunięcia zagrożenia. Prace przy usuwaniu agrowłókniny trwają co najmniej kilka godzin m.in. ze względu na konieczność przygotowania strefy pracy dla bezpiecznego wykonania prac, zaangażowania podnośników oraz ze względu na często ekwilibrystyczne zaplątanie agrowłókniny w elementy linii. Każde nieplanowe wyłączenie linii dla takich prac generuje wysokie koszty i angażuje m.in. Zespoły Eksploatacyjne, tym samym odrywając ich członków od realizacji prac planowych. W samym w 2019 r. odnotowano 9 nieplanowych wyłączeń linii z powodu agrowłókniny, a z roku na rok liczba stwierdzanych tego typu przypadków rośnie.

Gospodarka magazynowa PSE w zakresie majątku sieciowego ma na celu zapewnienie zapasów aparatów, urządzeń, części zamiennych, podzespołów oraz przedmiotów niezbędnych dla potrzeb realizacji prac związanych z prawidłowym utrzymaniem majątku sieciowego spółki. Dodatkowo, gospodarka magazynowa ma umożliwić zgromadzenie zapasów z przeznaczeniem na realizację bieżących zadań oraz utrzymanie infrastruktury majątkowej organizacji.

Koordynacją prac w ramach procesu gospodarki magazynowej majątku sieciowego zajmuje się Operator Rezerw Urządzeń i Materiałów (dalej: Operator Rezerw). Podstawowym zadaniem tej jednostki jest utrzymanie zapasów magazynowych na odpowiednim poziomie zgodnie z normatywem ustalonym przez Departament Eksploatacji PSE, określającym minimalne liczby urządzeń poszczególnych typów, które należy utrzymać na rezerwie magazynowej celem zapewnienia ciągłości działania spółki, np. w sytuacji awaryjnej. Dodatkowo, w magazynie gromadzone są również zapasy nieobjęte normatywem.

Obecnie w magazynie przechowywane są:

• aparatura obwodów pierwotnych, w tym: wyłączniki, przekładniki, odłączniki, ograniczniki przepięć, transformatory potrzeb własnych,
• aparatura obwodów wtórnych, w tym: zabezpieczenia (odległościowe, odcinkowe, ziemnozwarciowe, różnicowe), automatyki ARNE/ARST, przekaźniki, przetworniki,
• elementy HVDC: aparatura dedykowana do Stacji Słupsk DC,
• elementy liniowe, w tym: konstrukcje wsporcze linii NN, izolatory szklane i porcelanowe, osprzęt liniowy, przewody, kable,
• elementy transformatorów mocy, w tym np. izolatory przepustowe oraz przełączniki zaczepów.

Wydawaniem urządzeń i materiałów z rezerwy magazynowej wraz z wymaganymi środkami transportu i załadunku zajmuje się Centrum Logistycznego pozostające w 24-godzinnej gotowości do działania. Prace Centrum Logistycznego realizowane są wspólnie przez pracowników Operatora Rezerw (w godzinach pracy magazynu) oraz RCN Radom (w porach popołudniowych, nocnych, w weekendy i dni ustawowo wolne od pracy). Szybka reakcja i sprawna realizacja transportu może znacząco skrócić czas usuwania poważnych awarii w KSE.